Orta Asya Türk Tarihi Üzerine Altı Çalışma
Sencer Divitçioğlu'nun Türk tarihi açısından büyük önem taşıyan makalelerini içeren 'Orta Asya Türk Tarihi Üzerine Altı Çalışma' adlı yapıtı yapıtı Alfa Yayınları tarih dizisinden okura sunuldu.
makaleler
Sencer Divitçioğlu'nun 'Orta Asya Türk Tarihi Üzerine Altı Çalışma' adlı yapıtında yer alan makaleler şöyle sıralanıyor:Az Boyunun Sırrı (VIII. Yüzyıl), Türk Yurdunda Belli Belirsiz Nasturiler (VIII. Yüzyıl), Hunca Beyit ve Ötesi, Ting-Ling, T'ieh-Le ve Tele, Büyük Çöküşten sonra (744) Türk İlinde Arda kalan Boylar, Saruhanlı Beyliği'nin Kıpçak Kökenli Olma İhtimali (XI. ile XIV. Yüzyıllar).
"Bu süreç her iki toplumda radikal değişmelere yol açtı. Özellikle Rum soyluları arasında Türkleşme eğilimleri artıyordu. Bunlardan biri, kendisi de önemli bir Kommeneai olan emir Komnenos Maurozomes'dir." (s.79)
çeviri, adlar
Sencer Divitçioğlu'nun 'Orta Asya Türk Tarihi Üzerine Altı Çalışma' adlı yapıtında yer alan yapıtında belirginleşen çeviri ve adlar belirtmek gerekiyor.
Türkleri Nasturi Hıristiyanları ile ileti,şim kurmaları ve bu dini kabullenmelerini okuyoruz, makalelerde. Etkileşimi sağlayan çeviri faaliyetlerinin öneminden söz etmek gerekiyor. Divitçioğlu'nun ikidilli Soğdakların din kitaplarını Asurice'den Türkçeye çevirdiklerini, bundan sonra ise Türklerin bir bölümünün Nasturi Hıristiyan olduklarını belirtiyor.
Savaş araç gereçlerin,in adlandırmalar üzerinde ağırlığı görülüyor. Geniş bir alan hatta boy adları bile savaş araç gereçlerinden alınıyor. Özellikle "Tele" sözcüğünün geniş bir alanda kullanıldığı göze çarpıyor. Hint -Avrupalı halklardan Türklere değin boy adlarında savaş araçlarından alındığını önemli kaynaklara dayanarak gösteriyor.
"Türk topluluklarında da durum farklı değildi. Onların efsanelerinin birinde Türk tolgadır. Batı Türkleri ise federasyonlarına On Ok derlerdi. Sanırım onlarca boydan oluşan Tele'ler de bireysel boy adlarının yanında kendi ortak kimliklerine Tele diyorlardı, "gan" son eki ile ya da değil. Şanlı savaş arabalarının adı onları kullanan ve onlarla birlikte çarpışan insanların genel adı oluyordu..." (s.40)
Sencer Divitçioğlu'nun önemli belgelere dayanarak kaleme aldığı altı makalesinin bulunduğu 'Orta Asya Türk Tarihi Üzerine Altı Çalışma' adlı yapıtında, VIII. yüzyıl Türkleri hakkında bilgi yanında komşu ülkeler bölgemizdeki öteki ülkeler hakkında da kayda değer bilgiler veriyor.
Mustafa ASLAN
------------------------------
Orta Asya Türk Tarihi Üzerine Altı Çalışma (Tarih), Sencer Divitçioğlu, Alfa Yayınları'nda I. Basım:Kasım 2015, İstanbul
