ÇİN
Yüksel Görmez'in 'Çin-Gittim Gördüm Yazdım' adlı yapıtı Alfa Yayınları arasından okura sunuldu.
ÇİNLİ VE HABABAM SINIFI
Yüksel Görmez Türk mizahının ünlü yapıtlarından birisi olan Rıfat Ilgaz'ın Hababam Sınıfı adlı romanından söz ediyor. Yazar, bu konuyu Çinli davranışlarını irdelerken gündeme getiriyor. Görmez bu konuda şöyle diyor:" Çin'de birbirine meydan okumak pek makbul değildir. O nedenle birbirine takılmak üzerine yapılan şakalar yaygın kullanılmaz." (s.191)
ÇİN HAKKINDA NE ARARSAN VAR!
Bizim kimi bölümlerinde hüzünlendiğimiz ama genelinde ise güldüğümüz ve gülerken de düşündüğümüz Rıfat Ilgaz'ın yapıtı Hababam Sınıfı'na Çinli güler mi?"
Çin bir dilemma anlamak zor ama... Çin realitesinin farkında olmak ve tanımak elzemdir, Çin realitesini tanımak daha da elzem hale gelecektir, Artık Çin'i anlamadan dünya anlaşılmaz,Çin'in anlaşılmasının zorluğu yapabileceklerinin hayal ötesi olmasıdır, Çin'de çeşit çoktur, Çin'den bazen en beklenmeyeni beklemek gerekir, Çin bilmeyenin aklını başından alacak kadar karmaşıktır, Çin'i anlamak için cin gibi olmak gerekir, Çin'i Çinliler bile her daim anlayamaz, Çin'de hain çoktur; kahraman da, Dünyanın tüm halleri Çin'dedir..
Çin neler yapar neler! Çin'de ticaret kutsaldır, Çin SilkNet'in büyük ortağı olarak interneti baştan yaratmaya taliptir, Çin taklitçiliği hayaller ötesidir, Çin'de kentlileşmenin bedeli topraktan vazgeçmektir, Çin kırsalı çocuk bakıcısı yaşlılar cenneti haline gelme riski taşımaktadır, Çin göçmen işçilerinin yarısından fazlası yurtlarda yaşamaktadır, Çin'de dükkanlar inanılmaz sık el değiştirir, Çin sahteciliğinde yeni boyut:Banka, ucuzluk eski bir Çin masalıdır,..
Çin nereden geldin, nereye gidersin? Çin yükselişi doğru anlaşılmadığında temel risk kur değil ticaret savaşlarıdır, Ömür biter Çin'de reform bitmez, 21. yüzyılın cenneti de cehennemi de Çin olacaktır, Kentleşme ikiye ayrılır:Çin'den önce ve sonra, Küresel bilgi ve iletişim teknolojileri devrimi Çin dönüşümünün başarı anahtarıdır, Çin asla Japonya olmayacaktır;Çin'de beş tane Japonya olacaktır, Toprak, su ve hava temizliği uzun dönem büyüme anahtarıdır, Çin özgüveni yükseliş eğilimindedir, Çin'de zaman tersine akabilir, Çin'de kalkınma henüz kapsayıcı değildir, Çin doğruları gerçeklere bakarak keşfeder, Çinli uygulayıcılar ırmağı kayaları hissederek ve tek tek basarak geçer, Çin'de kara ya da beyaz değil fare tutan kedi kutsaldır, Çin kalkınma mucizesi asla popülist tuzağa düşmemiştir, Çin kalkınma mucizesinin sırrı ucuz işgücü ile dışa açılmadır, Çin artık tarım toplumu değildir,1949 sadece Çin için değil insanlık için de milattır, Çin özelleştirme süreci henüz yolun başındadır, Çin kültür kaynağı ülkesidir, Sıfır yolsuzluk ile Çin dönüşümü mümkün olmazdı, Akdeniz havzası geçmişin, Amerika bugünün ve Çin geleceğin pazarıdır, Çin'den bıkan Çinli sayısı Çin'den bıkan Çinsiz sayısından fazladır,Çin'de yoksulluk kalıcıdır, Çin'de para sorun değildir, Çin para politikası şeytana pabucunu ters giydirir, Çin zenginleri sonradan görmüştür,..
Çin büyüktür, çok büyüktür, en büyüktür ve büyümeye devam etmektedir! Ölçek paradigması sonsuza kadar değişmiştir, Çin ülke olarak değil ülke olarak düşünülmelidir, Çin enerji nakil hatları çok katlıdır, lojistiği hayal ötesidir:Bazen yedi kat yedi hat, Çin organizasyonları ya da lojistik yönetimi hayal ötesidir, çin havayolu şirketlerinin son yıllık uçuş sayısı otuz milyondur.
Çin gezegeninin geri kalanı:Biz ey dünyalılar, Dünya Çin'e kapandıkça Çin dünyaya açılmaya devam edecektir, Dünya Çin'dir, Çin dünyadır, Çin parası şimdiden küreseldir, Çin parası hegemonik değildir, Brüksel'in yolu Pekin'den geçer, Çin artık sadece dünyanın fabrikası değil, yatırımcısıdır aynı zamanda, Çin dünyaya zenginleşmek için açılmıştır, Çin'de hüzün boldur, Çin yükselişi Japon barışçıllığının derecesini düşürecektir, Çin iç kesimlerine İtalyan yakın Finli uzaktan akrabadır, Çin'den bakınca Avrupa tektir, Çin korkusunu özellikle komşular için doğal karşılamak gerekiyor, Çin sınırları asla sabit değildir, Çin başka kültürlere açıkır, Çin'de anti-Japonluk yükselen bir risktir, Çin dünyayı yönetmeyecek, Çinli istilası Nostradamus'un ilk yanılgısı mı olacak?
Çin günlük yaşamından izler :Çılgın kalabalıklar, şaşkın yabancılar, İnisiyatif kullanımı Çin İmparatorluğu sorunsalıdır, Bireysel karakter oluşumunda din rolü minimaldir, Derin Çin kültürünün "medenileşmesi" süreci beklemeden uzun sürebilir, Çin meydanlarında saat 24.00 sonrası kadın oranı erkekten fazladır, Çin'de sıradan güvenlik sıradan bir garantidir, Çin bakkal ve marketlerinde masa görmek sürpriz değildir, Çin'de çamaşırlar balkonda kurur, Çin'de iş görüşmeleri emek masalarında daha hızlı sonuca ulaşır, Çin'de bireysel yaratıcılık sıfır değildir,, Çin'de ayakkabı ile evde dolaşılmaz, Çin'de tek çocuk politikası demografik cinsiyet dengesini alt üst etmiştir, 1949'dan sonra tek çocuk politikası da kadının sosyal statüsüne ek katkı sağlamıştır, Ek başka isimler almak ve kullanmak bir Çin klasiğidir, Çin'de yaşlıları ziyaret etmek kanuni zorunluluk haline getirilmiştir, Tek çocuk politikası insanlık tarihinde üreme hakkına yapılmış en büyük müdahaledir, Çin kamu personeli giriş sınavlarının icadından gurur duymaktadır, Çin'de fuhuş mu? Maalesef! Çin'de meydan okumak delikanlılık değil, enayiliktir, Çinli Hababam Sınıfı'na az güler, Çin'de anne bağ, baba dağdır, Çin'de güzellerin okumasına gerek yoktur, Çinli'nin sabrı sabır taşını çatlatır, Çin'de harakiri yoktur, Çin'de kumar yıkıcıdır, Tükürmek sosyal statü göstergesi değildir, Çin okullarında da kızlar daha başarılıdır, Çin'de tek tip giyim yıllar öncesinden kalmıştır, Çin'de ceviz kırmak değil, ceviz çevirmek modadır, Çin düğünlerinde hediyenin nakdi makbuldür, Çin'de çocuk kutsaldır, Çin'de ehliyetler kasaptan alınmıştır, Çin'de "sıcak yatak" boş bir dedikodudan ibaret değildir, Çin'de görücü usulü evlilik görmeden de mümkündür, Çin'de kilo ile çamaşır da satılır kitap da, Çin'de kızlara yaşı değil ama memura maaşı sorulabilir, Çin'de idam vardır ve cezası hızla uygulanır...
Çin'de halk, hak, yönetim, siyaset ve yönetişim, Toprak devletindir, kamulaştırma maliyeti düşüktür, Çin, Çin halkınındır, Merkaz bankası bile,Çin deneyseldir;devrim değil evrim toplumudur, Çin'de köylüye toprak ve ev hakkı hala etkindir, Çin'de birden çok Mao ve birden çok sosyalizm vardır, Çin sınıflı bir toplumdur, Çin'de "Nerde bu devlet" sloganı geçerli değildir, Çin Komünist Partisi yeryüzündeki en büyük siyasi harekettir, Çin'de en kötü iktidar bile iktidarsızlıktan ya da anarşiden iyidir, Çin filmlerinde kahramanlar ölür, umut için yaşamak gerekir, Çin'de Bizans oyunları bitmez,Çin ordusu halkın ordusudur ve siyasetin emrindedir, Çin basın özgürlüğünün sınırları tartışılmaz, Çin'de eşitlik yoktur, Çin'den en çok Çinli korkmaktadır,...
Çin yollarında, Çin otoyol kalitesi Londra asfaltından üstündür belki de,Çin uçakları 100'er 100'er alır, Çin'de bazı trenler evleri deler geçer..
Güzel kardeşim, neden anlamıyorsun, Çince mi konuşuyorum ben? Çin alfabesinin erişimi orhun yazıtlarına kadar uzanır, Yazı sistemi yabancı kelime engelleme kapasitesine sahiptir, Yazı sistemi nedeni ile Çin kültürü mecburen elitisttir, Çince Çinliler için kolaylaştırılmıştır, Çincede ne evet vardır ne hayır, Çin dilinin özgünlüğü küreselleşme kapasitesinin sınırlarına işarettir...
Çin ve biz: Hiç mi yok bizimle alakaları? Hani Çin seddi bize karşı yapılmıştı? Çin uzaktaki yakınımızdır, Çin - Türk ilişkilerindeki kopma 20. yüzyılda keskindir, Çin'den bakınca İngilizlerin Osmanlı İmparatorluğuna saldırması geçtir, Çin için 1402 bir başka kurtuluş yılıdır, Topkapı Müzesi porselen koleksiyonu aşırı kıymetlidir,..
Tipik tavırlar:Çinli tanımak için ipuçları... Çin'de mümkünse dokunmamak gerekir, Çin'de sevgililer sarmaş dolaş değildir, Çin'de kimse seni sevmez, seni seviyorum yoktur, Çinli oyuncudur, Çin'de bildiğini belli etmemek erdemdir, Çin'de herkesin bir fikri olması gerekmez e olsa da sorulmaz, Çin güzel sır saklar...
Sağlık servetten iyidir. Mi acaba? akupunktur boş bir yalan değildir, Çin tıbbı:Zamanın en yüksek teknolojisi, Çin'de bıçak parası asla sona ermez...
Yüksel Görmez'in Çin'i anlattığı gezi kitabı bize uzak ama yakın bir ülke hakkından bilmek istediklerinizden fazlasını sunuyor, bize. Önerilir...
MUSTAFA ASLAN
----------------------------
Çin-Gittim Gördüm Yazdım (Gezi)Yüksel Görmez, I. Basım:Alfa Yayınları, İstanbul, Nisan 2016
