KOZMOPOLİS

Don DeLillo’nun postmodern romanın adı, Kozmopolis. Amerika üzerine çok kitap yazıldı kuşkusuz. Kozmopolis de bunlardan birisi. İçeriden anlatıyor, bu ülkeyi.

Bruce Bawer, DeLillo romanları için, “Amerika’nın sıkıcı ve yıkıcı olduğunu tekrar tekrar anlatmaktan başka bir şey yapmıyor” diyor. Bu sözde haklılık payı bulunduğunu Kozmopolis’i okuduğunuzda daha iyi göreceksiniz. Amerika’yı daha yakından tanıma olanağı buluyoruz, bu yapıt sayesinde.

Eric Packer çocukluğu yoksullukla geçen birisi, büyük bir mirasa konan bir kadınla evlenmiş… Traş olmak için gittiği berberde bu gerçeği öğreniyoruz. Babası da bu berbere traş olurmuş, hatta Eric Parker’ın ilk traşını da bu berber yapmış. Onun için Eric’in geçmişi ile ilgili doğru bilgi verdiği su götürmez bir gerçektir. Romanın düğümünün ise eski çalışanıyla birlikte çözümlüyor, yazar.

GÜVENLİK

DeLillo, Kozmopolis’te Amerika’da büyük bir güvenlik sorunu yaşandığını yapıtın sonuna kadar görebiliyoruz. Teknolojinin bütün olanaklarından yararlanarak çok sıkı korunan, elektronik izleme cihazından söz edilen yapıtta bir zenginin bile yaşamının garantisi olmayan bir ülke. Eğer bir kişi sevişirken bile çelik yelek giymek zorunda kalıyorsa varın gerisini siz düşünün, yapıttaki gibi.

Kuzey Kore’de Uluslararası Para Fonu’nun mali koordinatörü Arthur Rapp öldürülmesi, başkanın olduğu için kentin trafiğinin allak bullak olması güvenlik sorunun çok üst boyutlarda olduğunu gösterir.

“İndirdikleri adam ise, Uluslararası Para Fonu’nun mali koordinatörü Arthur Rapp idi. Arthur Rapp az önce Kuzey Kore Nike’da katledilmişti. Daha bir dakika önce.” (s.31)

Güvenliğe bağlı olarak istihbarat konusu da yapıtın ilgi alanında. Şirketin bir istihbarat tesisinden söz edilir.

Eric’in şirketinin eski çalışanlarından, yapıtın gidişatını belirleyen kişilerden birisi Richard Sheels nam-ı diğer “Benno Levi’nin İtirafları “ bölümünde; “Tesis şirketin istihbarat birimi. Büyük ölçüde boş olan tehdit telefonum u ettiğim yer orası” (s.55) diye söz eder.

EKONOMİ

Yapıt boyunca güvenliğin yanında ekonomi ile ilgili terimler önemli yer tutmaktadır. Örneğin kur verileri, hesap hareketleri, doların yen karşısındaki durumu…

 

KÜRESEL ÇAĞIN SONU MU?

Küreselleşmeyi dünyaya dayatan bir güç Amerika. Ülkemizde ve komşu ülkelerde acısını duyumsuyoruz, küreselleşmenin.

Don DeLillo, Kozmopolis adlı yapıtında Amerika içindeki küreselleşme karşılarına yer veriyor. Yapılan gösterilerde küreselleşme karşıtlarından birisi kendini yakıyor.

 

Yazar küresel hastalık türlerinden söz ettiği yapıtında, “Küresel çağın sonu mu geliyor? gibisinden bir soru yöneltiyor okura. Yanıtını da veriyor.

“Bekledi.

‘Uzatılmış limuzinler Manhattan sokaklarından kaybolmaya başladığı zaman.’ “ (s.84)

Kapitalizmi de sorguluyor yazar. Sorduğu sorular arasında “Kapitalizm ne üretir, Marx ve Engels’e göre?” sorusudur. Yanıtı yine yapıttadır. “Kendi mezar kazıcılarını” yanıtını daha açıyor, Don DeLillo.

“Ama bunlar o mezar kazıcılar değil. Bu serbest piyasanın ta kendisi. Bu insanlar piyasanın yarattığı bir fantezi. Piyasanın dışında var olmuyorlar.” (s.83)

Don DeLillo, Kozmopolis adlı yapıtında bireylerden yola çıkarak Amerikan toplumunun birkaç yönünü gözler önüne seriyor. Bunların en önemlileri güvenlik sorunu yer almaktadır. Ötekiyse ekonominin birincil olarak toplum yaşamında yer tuttuğunu belirtiyor. Amerikan toplumunu birkaç açıdan tanımak için okunmalı.

*Don DeLillo, Kozmopolis (Çev:G. Çağalı Güven) Everest Yayınları-I:Basım:Temmuz 2008, İstanbul